(xky12.com) Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam vượt mốc 10 tỷ USD, tăng 12,1% so với năm 2023. Tuy nhiên, ngành đang đối mặt với hai thách thức lớn: chi phí vận chuyển lạnh tăng cao và áp lực chuyển đổi sang logistics không carbon từ các quy định quốc tế như Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU, dự kiến áp dụng từ năm 2026.
Từ đầu năm 2024, cước container tăng gấp 2–3 lần so với năm trước, trong khi hệ thống vận chuyển lạnh – yếu tố then chốt để bảo quản thủy sản – vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Theo Viện Lạnh Quốc tế (IIR), chuỗi lạnh kém hiệu quả khiến 12% thực phẩm toàn cầu bị thất thoát, đặc biệt ảnh hưởng đến các sản phẩm giá trị cao như tôm, cá tra, cá ngừ.
Hiện thị trường logistics lạnh Việt Nam đạt quy mô 163,3 triệu USD (2023), dự báo tăng lên 363,5 triệu USD vào năm 2029, tốc độ CAGR 14,1%. Dù phát triển nhanh, hệ thống này vẫn phát thải CO₂ cao: thiết bị lạnh trên xe tải tăng trung bình 11% lượng khí thải, chủ yếu từ xe tải hạng nặng.
Chuyển đổi sang hệ thống lạnh xanh đòi hỏi đầu tư lớn vào công nghệ điện và năng lượng tái tạo. Ví dụ, xe tải lạnh điện có chi phí ban đầu cao nhưng chi phí vận hành thấp hơn: 0,5 USD/giờ so với 1,5 USD/giờ với xe diesel. Ngoài ra, năng lượng mặt trời cho kho lạnh giúp tiết kiệm chi phí lâu dài, dù đầu tư ban đầu cao.
Nếu không kịp chuyển đổi, doanh nghiệp có thể mất hợp đồng do bị áp thuế carbon, suy giảm chất lượng sản phẩm và giảm khả năng cạnh tranh. Điều này cũng ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia và mục tiêu xuất khẩu xanh 454 tỷ USD vào năm 2025.