VASEP kiến nghị Bộ NN&PTNT có báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem x&e🎉acute;t và có các chỉ đạo giải quyết tháo gỡ vấn đề thiếu container đi các tuyến và giảm giá cước vận chuyển tàu biển trở lại như trước th&a💧acute;ng 11/2020.

Theo phản ánh từ các DN XK thủy sản hội viên trong thời gian qua, các hãng tàu đã thông báo tăng giá cước từ 2-10 lần (tuỳ chặng, tuỳ hãng) trong khi DN vẫn rất khó hoặc kh&o👍circ;ng thể đặt được container/chặng tàu cho nhiều chặng quan trọng, gây r🐻a tình trạng khó khăn đột ngột, ùn ứ và chi phí đội lên rất cao cho ngành XK thuỷ sản của Việt Nam nói riêng và các ngành có XK nói chung.

Giá thuê container và phụ phí cao ngất    

Từ cuối tháng 11/2020, phí thuê container đi từ Việt Nam (cho cả cont hàng khô và hàng lạnh) đã tăng đột biến. Ở một số cảng, gi&aacut꧅e; đã tăng gấp đôi tháng sau so với tháng trước và gần gấp 6 lần so với giá đầu năm 2020.

Giá vận chuyển container lạnh từ Việt Nam đi cảng Southampton (Anh) đầu năm 2020 là 𝐆1.600 USD/cont, đến tháng 12/2020 là 5.000 USD/cont, đến tháng 5/2021 là 9.100 USD/cont

Giá vận chuyển container lạnh t༺ừ Việt Nam đi cảng Los Angeles (Mỹ) đầu năm 2020 là 1.800 USD/cont, đến tháng 12/2020 là 4.000 USD/cont, đến tháng 5/2021 là 8.000 USD/cont

Giá vận chuyển container hàng khô từ Việt Nam đi Israel tháng 10/2020 mới chỉ là 2.300 USD/cont 20 feet (ft) 💮th&ꦿigrave; tháng 3/2021 đã lên 6.300 USD/cont 20ft (hãng tàu Happloy, Evergreen) đến 7.000 USD/cont 20ft (hãng tàu Zim), thậm chí có hãng tàu còn báo cước phí lên đến 11.000 USD/cont 20ft.

Giá ꦿvận chuyển container hàng khô từ Việt Nam đi cảng Klaipeda (cảng biển duy nhất của Litva) thì trước đây chỉ là 2.100 - 2.300 USD/cont 20ft thì đến tháng 1/2021 đã lên đến 8.000 USD/cont 20ft.

Ngay cả cước phí vận tải biển đi từ các nước khác cũng đang tăng cao kỷ lục🐼. Theo Hãng tin Bloomberg, phí vận chuyển một container 40 feet từ Thượng Hải (Trung Quốc) đến Rotterdam (Hà Lan) ngày 27/5/2021 đã đạt mức 10.174 USD, cao hơn 3,1% so với trước đó 1 tuần và tăng 485% so với cùng kỳ năm 2020. Chỉ số giá tổng hợp của 8 tuyến đường vận tải biển chính trên thế giới cũng đã tăng gần 300% so với cùng kỳ năm ngoái, khiến các nhà xuất nhập khẩu rơi vào tình cảnh khó khăn. Ở Mỹ và nhiều nơi khác trong năm nay, nhiều chủ hàng đã phải trả mức phí hơn 10.000 USD cho mỗi container hàng.

Bên cạnh đó, vào cuối tháng 10/2020, nhiều hãng tàu vận tải container như Wan Hai Lines Ltd., Heung A Line, Interasia, Yaming Shipping Vietnam, Sinokor (Vietnam), Cosco Shipping Lines, Nam Sung Shipping Vietnam, Ever Green Shipping Agency, KMTC Lines,… đã đồng loạt gửi thông báo đến các khách hàng yêu cầu tăng phụ phí Rate Retoration (RR) đối🌃 với hàng container xuất khẩu từ Việt Nam đi các thị trường châu Á. Mức tăng từ 50 – 200 USD/cont và bắt đầu áp dụng luôn từ 01/11/2020, tức là chỉ vài ngày sau ngày gửi thông báo tới các khách hàng.

Ngoài phí RR vừa tăng, Hãng tàu Yaming Shipping Vietnam 🅰ngày 6/11/2020 cũng ra thông báo tăng phí Peak Season Surcharge (Phụ phí mùa cao điểm) từ 150 – 450 USD.

Trong khi đó, mức phạt đối với các hành vi không niêm yết giá vận chuyển bằng đường biển, phụ thu, giá dịch vụ tại cảng biển trên trang thông tin điện tử hoặc tại trụ 🤪sở của doanh nghiệp; niêm yết giá vận chuyển bằng đường biển, phụ thu, giá dịch vụ tại cảng biển không đúng theo quy định hiện tại chỉ khoảng 500.000 - 1.000.000 đồng/vi phạm tức là chỉ một phần rất nhỏ số tiền các hãng tàu, công ty dịch vụ vận tải thu được từ việc tăng phí, tăng cước cho thuê cont

“Đấu giá” để thuê container

Mặc dù giá thuê cao như vậy nhưng DN vẫn rất khó đặt được container do tình trạng được báo là thiếu container tại các cảng, các tuyến. Theo phản ánh của DN, trong tháng 12/2020 DN muốn thuê container phải đặt trước một tháng mà nhiều trường hợp vẫn không thuê được. Các DN gần như đang phải tranh nhau chỗ để đặt thuê𒀰 container.

Theo Tờ Kinh tế Sài Gòn, hiện chỉ số cước vận chuyển container Thượng Hải, theo dõi cước phí tàu biển khởi hành từ Ch♐âu Á, đã tăng 150% so với cùng kỳ năm ngoáꦍi. Ủy ban Hàng hải Liên bang Mỹ (FMC) ngày 21/11/2020 đã thông báo mở cuộc điều tra các thực hành kinh doanh của các hãng tàu biển nước ngoài tại các cảng của Mỹ do các hãng tàu nước ngoài từ chối vận chuyển hàng XK từ Mỹ vì ưu tiên xoay vòng container rỗng về Châu Á để vận chuyển hàng hóa Trung Quốc.

Ngay cả khi DN đã đăng ký được cont đóng hàng đưa ra cảng để lên tàu XK rồi nhưng vì thiếu hụt lượng container dẫn đến các hãng tàu liên tục delay, hoãn chuyến, có nhiều tàu phải delay 4-5 lần (tương đương khoảng 10-15 ngày)/chuyến gây nên việc chậm trễ đơn hàng XK nhất là các đơn hàng phải giao để kịp Quota nhưng tàu delay/ho&ati♛lde;n dẫn đến chậm trễ buộc phải hủy giao hàng, chi phí lưu cont ở cảng cũng t𝐆ăng lên gấp bội.

Trên thị trường container rỗng hiện nay, DN nào trả cước cao hơn thì hãng tàu sẽ cấp container. Thậm chí các DN đã có được booking container (đăng ký container) rồi nhưng do cước phí thuê tăng lên hàng ng&agrav💝e;y nên các hãng tàu sẵn sàng hủy booking của DN đó để chuyển cho DN khác nếu DN kia trả cước cao hơn. Tình hình càng trở nên trầm trọng hơn sau vụ tắc nghẽn kênh đào Suez hồi cuối tháng 3/2021 và tình trạng tắc nghẽn tại các cảng biển.

Việc thiếu hụt container cho XNK hàng hóa đã và đang dẫn đến ách tắc cả cho đầu ra (các lô hàng XK) lần đầu vào (các lô nguyên liệu NK) của DN đồng thời làm gia tăng chi phí thuê container tại tất cả các cảng biển, gây ra nguy cơ giá;n đoạn chuỗi cung ứng của nhiều ngành hàng, đồng thời cũng khiến nhiều doanh nghiệp phải trả thêm chi phí lưu kho, lưu bãi do các lô hàng bị ách tắc tại các cảng biển do không thuê được con💫tainer vận chu𒐪yển.

Ngày 17/12/2020, VASEP đã gửi Công văn số 144/CV-VASEP tới Bộ Giao thông Vận tải/Cục Hàng hải phản ánh về bất cập nói trên. Thời gian qua, Cục Hàng hải cũng đã chủ động có một số cuộc họp với các Hiệp hội XNK của Việt Nam và đại diện các hãng tàu để tìm giải pháp giải quyết tình hình. Tuy nhiên, đến nay (tháng 5/2021) cước phí vận tải tàu biển vẫn tiếp tục tăng cao và tình trạng thiếu𒁏 container càng ngày càng nghiêm trọng.

Phải chăng có việc “găm” container để thổi giá thuê?

Nhiều yếu tố đã đẩy chi phí logistics tăng cao, tác động không nhỏ đến khả năng cạnh tranh của DN trên thị trường thế giới. Rất nhiều đơn hàng của các DN đã bị hủy, chậm gi🎉ao hàng, chậm thanh toán💎 và, không ký tiếp được đơn hàng mới dẫn đến rất nhiều khó khăn.

Do dịch bệnh Covid 19, các DN đã rất khó𒁏; khăn mới ký được các đơn hàng nhưng ngay cả khi có đơn hàng, với việc cước phí thuê cont tăng quá cao✨ và DN rất khó khăn trong việc thuê được cont hàng để xuất nhập hàng hóa, các DN cũng đang đứng trước tình trạng thua lỗ trầm trọng và đình đốn sản xuất do giá thành sản xuất tăng cao và không xuất khẩu được hàng hó;a.

Theo các DN, nếu các công ty sẵn sàng chấp nhận mức giá cao hơn thì sẽ dễ dàng được chấp nhận booking hơn và nếu booking qua các đại lý cũng dễ dàng hơn so với trực tiếp đặt booking với các hãng tàu. Như vậy phải chăng đã có tình trạng “găm” container và chỗ trên tàu (space) từ phía các hãng tàu để đẩy giá thuê container lên cao? Điều này là phi lý trong bối cảnh giá dầu (chi phí lớn nhất trong cơ cấu chi phí hoạt động của các hãng tàu) thấp hơn nhiều so với giai đoạn trước đây đồng thời các hàng tà𒐪;u đã có thời gian dài từ quý 4/2020 để bổ sung số lượng tàu và container còn thiếu hụt. Nếu không có các biện pháp kiểm soát, tình hình này sẽ kéo dài với chi phí vận tải biển và tình trạng container thiếu hụt tiếp tục tăng cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến XK thủy sản nói riêng và các ngành hàng XNK của Việt Nam nói chung.

Tạ Hà - Hoàng Yến