Tổng quan

Đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) là một vấn đề toàn cầu nghiêm trọng đe dọa đến sức khỏe và sự ổn định của hệ sinh thái đại dương và gây căng thẳng cho an ninh lương thực và kinh tế của các cộng đồng ven biển. Hoạt động này thường liên quan đến gian lận, tham nhũng, buôn người, chế độ nô lệ hiện đại và các tội phạm khác, đồng thời gây ra những rủi ro nghiêm trọng đối với sự an toàn, sức khỏe và an ninh của ngư dân và tàu thuyền trên biển. Nam Phi đang thực hiện các bước mạnh mẽ để giải quyết những tác hại liên quan đến đánh bắt IUU và cung cấp một mô hình thực thi mới mà các quốc gia khác có thể áp dụng. Quốc gia này là một trong số ít quốc gia trên thế giới và là thành viên duy nhất của Cộng đồng Phát triển Nam Phi đã đồng ý tham gia tất cả các thỏa thuận quốc tế nhắm vào đánh bắt cá IUU và an toàn tàu thuyền và lao động. Được gọi chung là “3 hiệp ước”, các thỏa thuận này yêu cầu kiểm tra tàu cá tại cảng, nếu được phối hợp, có thể hỗ trợ các cơ quan chức năng quốc gia trong việc giám sát và kiểm soát các vấn đề liên quan đến IUU:

• Thỏa thuận về các biện pháp của quốc gia có cảng (PSMA) nhằm ngăn ngừa, răn đe và xóa bỏ hoạt động đánh bắt IUU, thường được gọi là Thỏa thuận về các biện pháp của nhà nước cảng hoặc PSMA, là hiệp ước quốc tế ràng buộc duy nhất được thiết kế riêng để xóa bỏ hoạt động đánh bắt cá IUU. Hiệp ước có hiệu lực vào năm 2016 và được Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc giám sát, nêu rõ các thông lệ tốt nhất để kiểm soát cảng và yêu cầu các bên tích hợp hoặc phối hợp các quy trình cấp quốc gia của họ để kiểm tra cảng và tàu và để trao đổi thông tin ở mức độ lớn nhất có thể.
• Theo thỏa thuận, các Bên phải đánh giá các tàu cá nước ngoài muốn tiếp cận cảng và dịch vụ cảng của họ để tìm rủi ro đánh bắt IUU bằng cách xác minh danh tính, giấy phép và hoạt động của tàu thông qua cái được gọi là yêu cầu trước để vào cảng, cùng với việc thu thập thông tin tình báo từ các cơ quan và quốc gia khác. Khi đánh giá rủi ro phát hiện ra bằng chứng về hoạt động đánh bắt IUU, quốc gia đó phải từ chối cho tàu đó vào cảng để ngăn chặn việc dỡ bỏ sản lượng đánh bắt bất hợp pháp ra thị trường. Các hoạt động của PSMA cũng đóng vai trò là công cụ tiết kiệm chi phí để chống lại hoạt động đánh bắt IUU hiệu quả hơn, vì việc thực hiện có mục tiêu có thể hỗ trợ các biện pháp thực thi khác và giảm thiểu nhu cầu thực thi tốn kém trên biển.
• Thỏa thuận Cape Town (CTA) thuộc phạm vi quản lý của Tổ chức Hàng hải Quốc tế của Liên hợp quốc và nêu rõ các tiêu chuẩn về thiết kế, xây dựng, bảo trì và trang thiết bị - bao gồm thiết bị dẫn đường, liên lạc và cứu sinh - cho tàu cá dài 24 mét trở lên để đảm bảo rằng tàu được chế tạo tốt và không gây ra nguy hiểm cho ngư dân. CTA cũng trao quyền cho các quốc gia có cờ, cảng và ven biển kiểm tra các tàu cá để biết các cơ chế an toàn cần thiết. Khi ngày càng nhiều quốc gia hoàn thành việc thực hiện các điều khoản của CTA, thỏa thuận này có khả năng tăng cường an toàn, không chỉ cho hơn 64.000 tàu cá đang hoạt động trên biển hiện có mà còn cho tất cả các tàu trong tương lai do các quốc gia có cờ ký kết đóng.
• Công ước số 188 về Công việc đánh bắt cá (C188), có hiệu lực vào năm 2017 dưới sự bảo trợ của Tổ chức Lao động Quốc tế Liên hợp quốc, giải quyết các nhu cầu về an toàn nghề nghiệp, sức khỏe và chăm sóc y tế của người lao động trên tàu đánh cá trên biển và trên bờ. Công ước này quy định thời gian nghỉ ngơi, thỏa thuận làm việc bằng văn bản và chế độ bảo vệ an sinh xã hội, đặt ngư dân ngang hàng với người lao động trong các ngành nghề nguy hiểm khác. Công ước C188 cũng yêu cầu điều kiện sống tử tế trên tàu, bao gồm cả việc tiếp cận thực phẩm và chỗ ở hợp lý, và cho phép các quốc gia cảng kiểm tra tàu để đảm bảo tuân thủ và thực thi.

Nam Phi theo đuổi các cuộc thanh tra cảng được phối hợp

Vào năm 2024, chính phủ Nam Phi đã triệu tập các cơ quan chịu trách nhiệm thực thi từng hiệp ước tại Cape Town để đánh giá cách quốc gia này có thể cải thiện hệ thống thực hiện các điều khoản của hiệp ước. Dự án chính đối với những người tham dự là đánh giá cách cải thiện sự hài hòa và tuân thủ trong cả ba hiệp ước và cuối cùng là cách phát hiện và ngăn cản tốt hơn các nhà khai thác điều hành tàu đánh bắt không an toàn, lạm dụng hoặc IUU. Cuộc triệu tập đã đưa ra một cách tiếp cận mới được xác định bởi sự hợp tác giữa các cơ quan, bao gồm trao đổi thông tin toàn diện; hợp tác trong các cuộc thanh tra tàu; và áp dụng các đánh giá rủi ro tàu kết hợp các yêu cầu của PSMA, CTA và C188. Mặc dù những nỗ lực này có vẻ khó khăn, nhưng các quan chức Nam Phi đã xác định một loạt các bước thiết thực để giúp cải thiện hiệu quả và kết quả. Mặc dù các quy trình vận hành tiêu chuẩn (SOP) để thực hiện hiệp ước có thể giống nhau giữa các khu vực pháp lý, nhưng chúng sẽ khác nhau để phản ánh các tổ chức và cơ quan chức năng của từng quốc gia. Tại cuộc họp năm 2024 của Nam Phi, các thanh tra nghề cá từ Bộ Lâm nghiệp, Nghề cá và Môi trường (DFFE) và các thanh tra tàu từ Cơ quan An toàn Hàng hải Nam Phi (SAMSA) - những người thực hiện các cuộc thanh tra an toàn và lao động cho Bộ Giao thông vận tải và Bộ Việc làm và Lao động - đã nhất trí thực hiện các hành động cụ thể để thúc đẩy việc hài hòa hóa và hiệu quả của hoạt động thanh tra tàu thuyền:

1. Các viên chức nghề cá từ DFFE đưa các tiêu chí rủi ro lao động vào quyết định có cho phép một tàu vào cảng hay ưu tiên thanh tra hay không và nếu họ có lo ngại về lao động đối với một tàu, họ sẽ thông báo cho các thanh tra viên của SAMSA, những người sau đó sẽ tham gia thanh tra nghề cá hoặc ưu tiên tàu đó trong các cuộc điều tra của riêng họ. Và các thanh tra viên của SAMSA sẽ đáp lại trong quá trình thanh tra cảng hoặc tàu thuyền của họ, để tất cả các cơ quan chính phủ có liên quan đều được thông báo và tham gia vào các rủi ro về đánh bắt IUU, an toàn và lạm dụng lao động.
2. Các sở tham gia thanh tra, có thể bao gồm cả thủy sản và vận tải, sẽ xây dựng các SOP để cải thiện sự hợp tác, đặc biệt là đối với các tàu có rủi ro cao hơn, nhằm đảm bảo rằng các thanh tra viên nắm rõ quy trình và hệ thống chia sẻ thông tin giữa các cơ quan.
3. Các SOP sẽ bao gồm lời khuyên về cách thông báo cho các cơ quan có thẩm quyền về khả năng không tuân thủ từng hiệp ước để họ có thể đánh giá tình hình và hành động khi cần thiết.
4.  Các cơ quan chính phủ sẽ khuyến khích các viên chức an toàn và lao động sử dụng camera đeo người trong quá trình thanh tra, phản ánh những gì các viên chức thủy sản đã làm, để đảm bảo chia sẻ thông tin hiệu quả theo thời gian thực giữa các cơ quan.
5. Các cuộc thanh tra của các viên chức thủy sản sẽ được điều chỉnh đôi chút để kết hợp các vấn đề về lao động và an toàn.
6. Các thanh tra viên an toàn và lao động sẽ kiểm tra các dấu hiệu vi phạm nghề cá - chẳng hạn như nước ngọt trong các bể chứa trong khi đáng lẽ phải có nước biển, có thể là dấu hiệu của việc chuyển tải (hoặc chuyển giao sản lượng đánh bắt) - và thông báo ngay cho các thanh tra viên thủy sản để điều tra thêm khi cần.
7.  Thanh tra viên sẽ kiểm tra bằng chứng cho thấy dấu hiệu hoặc cờ của tàu không nhất quán với thông tin được ghi chép hoặc chứng nhận.

Bằng cách kết hợp các điểm phối hợp này giữa các viên chức cảng và thanh tra viên và cam kết chia sẻ thông tin với các cơ quan chính phủ có liên quan khác, Nam Phi có thể đảm bảo rằng tất cả các cơ quan có liên quan đến kiểm soát cảng và an toàn tàu thuyền đều được thông báo về hoạt động của tàu thuyền, các hành động được thực hiện sau khi thanh tra và các hành vi vi phạm quy định tiềm ẩn. Khi các hệ thống và quy trình này được tích hợp đầy đủ, việc phổ biến nhanh chóng thông tin thu thập được từ các đánh giá rủi ro và thanh tra cảng sẽ đảm bảo rằng tất cả các cơ quan đều được thông báo đầy đủ và có thể hợp tác để ngăn chặn các hoạt động đánh bắt IUU và cải thiện các tiêu chuẩn an toàn và lao động trên tàu cá. Những nỗ lực phối hợp chiến lược của Nam Phi chứng minh một ví dụ mạnh mẽ cho các quốc gia khác rằng việc điều hòa hiệu quả và hiệu suất của ba hiệp ước là khả thi. Thông qua cam kết lấp đầy khoảng trống trong quá trình thực hiện bằng cách áp dụng quy trình làm việc đã thỏa thuận, chính phủ cho thấy rằng họ kh&oc൲irc;ng chỉ coi trọng việc thực thi cảng, an toàn, lao động và nghề cá mà còn coi trọng vai trò của mình với tư cách là một bên tham gia PSMA, CTA và C188. Các chính phủ khác quan tâm đến sức khỏe của đại dương và nghề cá – v&a𒀰grave; trong việc loại bỏ các hoạt động bất hợp pháp – nên noi theo tấm gương của Nam Phi.