Nghiên cứu được thực hiện với các đồng nghiệp ở Úc, Nhật Bản, Mỹ, Chile và Canada, và được công bố trên tạp chí Science Advances, cho thấy rằng hầu hết sự gia tăng hoạt động đánh bắt mực đều xảy ra ở các khu vực không được kiểm soát. Có tới 86% hoạt động đánh bắt mực hiện nay xảy ra ở những nơi có ít hoặc không có sự giám sát kỹ lưỡng về quy mô đánh bắt. Đánh bắt không theo quy định đặt ra một thách thức đáng kể đối với tính bền vững của nghề cá và gây ra những lo ngại đáng kể về công bằng. Trong khi sự chú ý có xu hướng tập trung vào đánh bắt bất hợp pháp, thì sự gia tăng đánh bắt hợp pháp nhưng không theo quy định có thể gây ra mối đe dọa thậm chí còn lớn hơn, đặc biệt đối với các loài như mực, loài mà hoạt động khai thác chúng có thể bao phủ toàn bộ đại dương. Để ước tính quy mô đánh bắt mực trên toàn cầu, nghiên cứu phân tích hình ảnh vệ tinh và dữ liệu theo dõi tàu để xem có bao nhiêu tàu đang đánh bắt mực cũng như địa điểm và tần suất hoạt động của chúng.

Các tàu câu mực thường được trang bị đèn cực mạnh để thu hút mực nổi lên mặt nước.

Các tàu câu mực thường được trang bị đèn cực mạnh để thu hút mực nổi lên mặt nước. Vì vậy có thể sử dụng dữ liệu vệ tinh phát hiện các đèn này vào ban đêm, cùng với dữ liệu từ Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) của tàu, cho phép các cơ quan chức năng giám sát vị trí và hành trình của các tàu đã đăng ký. Bằng cách thu thập dữ liệu như vậy, nghiên cứu ước tính rằng lượng tàu sử dụng ánh sáng thu hút mực đã tăng từ ước tính 149.000 ngày khai thác vào năm 2017 lên 251.000 ngày vào năm 2020. Trong số này, 61-63% các tàu không phát AIS của họ và do đó chỉ có thể nhìn thấy bởi khung dệt từ đèn của họ. Đối chiếu những dữ liệu này với các cơ quan quản lý quốc gia và khu vực, và xác định mức độ hoạt động này không được kiểm soát.

Vấn đề phức tạp

Quy định và quản lý nghề đánh bắt mực toàn cầu rất phức tạp, bởi vì hoạt động đánh bắt này diễn ra cả ở vùng biển thuộc quyền tài phán quốc gia và trên biển cả. Do đó, hợp tác là cơ bản để đảm bảo nghề đánh bắt mực được quản lý ở mức độ bền vững và tránh những lỗ hổng.

Các tổ chức quản lý nghề cá khu vực đã được thành lập thông qua các hiệp ước quốc tế để cung cấp khuôn khổ cho sự hợp tác đó và để điều chỉnh cái gọi là nghề khai thác mực “xuyên biên giới”. Tuy nhiên, trong số 17 tổ chức như vậy đang tồn tại, chỉ có hai tổ chức - Ủy ban Nghề cá Bắc Thái Bình Dương và Tổ chức Quản lý Nghề cá Nam Thái Bình Dương - xử lý nghề khai thác mực. Điều này có nghĩa là vẫn còn những khoảng trống lớn ở Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Hơn nữa, việc thành lập một tổ chức quản lý nghề cá khu vực là chưa đủ; các bên cũng phải đảm bảo tổ chức thực sự thông qua các quy định. Kế hoạch hành động quốc tế của Liên hợp quốc nhằm ngăn chặn và loại bỏ đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), định nghĩa đánh bắt cá không theo quy định là điều xảy ra trong các khu vực hoặc đối với các nguồn cá liên quan đến việc không có biện pháp bảo tồn hoặc quản lý thích hợp. Các tổ chức quản lý nghề cá khu vực phải làm nhiều việc hơn là chỉ tồn tại hoặc áp dụng các biện pháp chung.

Thùy Linh (Theo seafoodmedia)