Trước đó, ngày 19/9/2019, VASEP đã gửi Công văn số 89/2019/CV-VASEP tới Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến kiến nghị ban hành danh mục sản phẩm chế biến liên quan đến thực hiện quy định ưu đãi thuế TNDN cho DN chế biến thủy sản. “… “

Tháng 5-6/2020, VASEP liên tiếp nhận được phản ánh của các Doanh nghiệp (DN) Hội viên tại tỉnh Cà Mau do các DN thủy sản tại tỉnh này đã nhận được thông báo số 1057/TB-CT ngày 05/6/2020 của Cục Thuế tỉnh Cà Mau điều chỉnh kê khai quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) từ kỳ tính thuế năm 2015 đối với hoạt động chế biến thủy sản. Trong đó, nổi cộm là việc áp dụng một số văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn của Tổng cục Thuế khiến cho đa số các sản phẩm thuỷ sản chế biến của các DN bị quy là “sơ chế“ khiến các DN không được hưởng ưu đãi thuế suất thuế TNDN.

Ngày 16/6/2020, VASEP đã gửi Công văn số 85/2020/CV-VASEP tới Cục Thuế tỉnh Cà Mau có ý kiến về chính sách thuế TNDN đối với hoạt động chế biến thủy sản.

Sau khi nhận được Công văn số 109/CV-CTY ngày 12/6/2020 của Công ty Cổ phần thủy sản Cà Mau; Công văn 1057/TB-CT ngày 05/6/2020 của Cục Thuế tỉnh Cà Mau; Công văn số 89/2019/CV-VASEP của VASEP ngày 19/9/2019, Bộ NN&PTNT đã có Công văn số 447/BNN-TCTS (CV 447) gửi Bộ Tài chính đề nghị Bộ này xem xét, giải quyết và hướng dẫn về kiến nghị của VASEP.

CV447 nêu rõ các phản ánh của VASEP về việc nhiều doanh nghiệp bị các cơ quan quản lý nhà nước ngành thuế áp mức thuế suất cho hàng thủy sản là sơ chế với mức thuế TNDN 20% trong khi các mặt hàng đầu ra của các doanh nghiệp này đa số là sản phẩm đã qua chế biến, được phép áp dụng mức thuế TNDN là 15% theo khoản 5 Điều 11 và khoản 1 Điều 6 Thông tư số 96/2015/TT-BTC ngày 22/6/2015 của Bộ Tài chính.

Trong khi đó, hiện nay hoạt động chế biến của doanh nghiệp thủy sản gồm 3 dạng: Chế biến từ sản phẩm tươi sống đã qua đông lạnh đến -18 độ C, chế biến từ sản phẩm tươi sống thành sản phẩm chín, chế biến từ nguyên liệu có pha trộn giai vị phụ liệu để ra hàng GTGT. Nhưng khi thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp chế biến thủy sản, các cơ quan ngành thuế sẽ kiểm tra thu nhập của doanh nghiệp hoạt động chế biến hay hoạt động sơ chế và với cả 3 dạng chế biến nêu trên các cơ quan ngành thuế đều không công nhận là sản phẩm chế biến mà chỉ là sơ chế khiến tỷ lệ phải nộp thuế của các doanh nghiệp thủy sản hiện tại (bao gồm cả sản phẩm xuất khẩu, tiêu thụ nội địa hay gia công) đều là 20% - không đúng với bản chất của ngành.

Các văn bản hướng dẫn của ngành tài chính chưa có cơ sở vững chắc xác định thế nào là sơ chế và thế nào là chế biến, sản phẩm như thế nào sẽ được coi là sản phẩm khác với nguyên liệu đầu vào.

Hiện nay, các cơ quan thuế căn cứ các văn bản về thuế để áp thuế đối với sản phẩm sơ chế, chế biến, cụ thể: Khoản 1 Điều 1 Thông tư số 26/2015/TT-BTC ngày 27/2/2015 Bộ Tài chính hướng dẫn về thuế giá trị gia tăng và quản lý thuế tại Nghị định số 12/2015/NĐ-CP của Chính phủ  quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế  và sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2014/TT-BTC ngày 31/3/2014 của Bộ Tài chính về hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ quy định và điểm a khoản 3 Điều 4 Thông tư  số 83/2014/TT-BTC hướng dẫn  thực hiện thuế giá trị gia tăng theo Danh mục hàng hóa nhập khẩu Việt Nam quy định: “Các sản phẩm chưa chế biến thành sản phẩm khác  hoặc chỉ qua sơ chế thông thường, bao gồm các sản phẩm: mới được làm sạch, phơi, sấy khô, tách hạt, tách cọng, cắt, xay, băm, bóc vỏ, xay bỏ vỏ, xát bỏ  vỏ, vỡ  mảnh, đánh bóng hạt, hồ hạt, đóng hộp kín khí hoặc được bảo quản thông thường như bảo quản lạnh (ướp lạnh, đông lạnh), bảo quản bằng khí sunfurơ, bảo quản theo phương thức cho hóa chất để tránh thối rữa, bảo  quản bằng muối (ướp muối, ngâm nước muối), bảo quản ngâm trong dung dịch lưu huỳnh hoặc ngâm trong dung dịch bảo quản khác hoặc hình thức  bảo quản thông thường khác”. Điểm c khoản 3 Điều 4 Thông tư số 83/2014/TT-BTC quy định: “c) Trường hợp không là sản phẩm qua sơ chế thông thường nêu tại điểm a khoản này thì xác định là loại đã qua chế biến”.

Doanh nghiệp cho rằng, quy định về sơ chế, chế biến tại các văn bản về thuế nêu trên không phù hợp với thực tế ngành chế biến thủy sản, không phù hợp với quy định của Luật An toàn thực phẩm và Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Do đó, công nghệ đông lạnh thực phẩm, cấp đông sản phẩm đến nhiệt độ -18 độ C không được xem là sản phẩm chế biến.

Hơn nữa, tại khoản 4 và khoản 16 Điều 2 của Luật An toàn Thực phẩm 2010 quy định: “4. Chế biến thực phẩm là quá trình xử lý thực phẩm đã  qua sơ  chế hoặc thực phẩm tươi sống theo  phương pháp công nghiệp hoặc thủ  công để tạo thành nguyên liệu thực phẩm  hoặc  sản  phẩm  thực  phẩm”; “16. Sơ chế thực phẩm là việc xử lý sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thu hái, đánh bắt, khai thác nhằm tạo ra thực phẩm tươi sống có thể ăn ngay hoặc  tạo ra nguyên liệu thực phẩm hoặc bán thành phẩm cho khâu chế biến thực phẩm”. Theo đó, trong ngành chế biến thủy sản, cụm từ “theo phương pháp công nghiệp” được sử dụng là  công nghệ đông lạnh thực phẩm, cấp đông  sản phẩm đến nhiệt độ -18 độ C.

Tại Danh mục hệ thống ngành kinh tế Việt Nam ban hành kèm theo Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg ngày 06/7/2018 quy định về ngành công nghiệp chế biến, chế tạo gồm: Chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm thủy sản (1020), trong đó gồm: (i) chế biến thủy sản đông lạnh; (ii) chế biến, bảo quản thủy sản khô; (iii) chế biến và bảo quản các sản phẩm khác từ thủy sản; (iiii) sản xuất món ăn, thức ăn chế biến sẵn từ thủy sản, sản xuất thức ăn gia súc gia cầm và thủy sản.

Những vướng mắc nêu trên trong thời gian qua đã gây khó khăn, tổn thất cho nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản. Vì vậy, VASEP kiến nghị: “Cho phép chế biến từ sản phẩm tươi sống đã qua đông lạnh đến -18 độ C, chế biến từ sản phẩm tươi sống thành sản phẩm chín, chế biến từ nguyên liệu có pha trộn gia vị phụ liệu để ra hàng GTGT được xem là hoạt động chế biến của doanh nghiệp thủy sản và được hưởng ưu đãi thuế TNDN theo Thông tư số 96/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính”.